محققان: حس بویایی سریع ترین سیستم هشداردهنده‌ انسان است

به گزارششهر پنج به نقل از ساینس‌دیلی،توانایی تشخیص و واکنش به بوی‌های نامطلبوب و تهدیدات احتمالی، پیش شرط بقای ما و سایر پستانداران است. محققان موسسه کارولینسکا در سوئد با استفاده از یک تکنیک جدید توانستند بر روی قسمتی از سیستم عصبی مرکزی که بوی خطر را تشخیص می‌دهد مطالعاتی انجام دهند. این مطالعه، که در «PNAS» منتشر شده است، نشان می‌دهد که بوهای منفی مرتبط با حس‌های ناخوشایند و ناراحتی زودتر از بوهای مثبت پردازش می شوند و باعث واکنش اجتنابی فیزیکی می شوند.

بهزاد ایروانی، محقق علوم اعصاب بالینی موسسه کارولینسکا می‌گوید:«پاسخ اجتنابی انسان به بوهای ناخوشایند مرتبط با خطر به عنوان یک فرآیند شناختی آگاهانه تلقی می‌شد ، اما مطالعه ما برای اولین بار نشان می‌دهد که این عمل ناخودآگاه و بسیار سریع است.»

اندام بویایی حدود پنج درصد مغز انسان را اشغال می‌کند و ما را قادر می‌سازد بین میلیون ها بوی مختلف تمایز قائل شویم. بخش بزرگی از این بوها مانند مواد شیمیایی و غذاهای فاسد شده با تهدیدی برای سلامتی و بقای ما همراه هستند. سیگنال‌های بو پس از استنشاق از طریق بینی در عرض ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی ثانیه به مغز می رسند. بقای همه موجودات زنده به توانایی آن‌ها در دوری از خطرات و جستجوی پاداش وابسته است. از این رو در انسان‌ها حس بویایی برای تشخیص و واکنش به محرک‌های بالقوه مضر بسیار مهم به نظر می‌رسد.

از گذشته کشف نقش مکانیسم‌های عصبی در تبدیل بوهای نامطبوع به رفتارهای اجتنابی برای انسان‌ها یک راز سر به مهر بوده. یکی از دلایل این امر، فقدان روش‌های غیرتهاجمی برای اندازه‌گیری سیگنال‌های پیاز بویایی است. اکنون محققان موسسه کارولینسکا روشی را ابداع کرده‌اند که برای اولین بار امکان اندازه گیری سیگنال‌های پیاز بویایی انسان را فراهم کرده است. این قسمت بوها را پردازش می‌کند و به نوبه خود می‌تواند سیگنال‌هایی را به قسمت‌هایی از مغز منتقل کند که حرکت و رفتار اجتنابی را کنترل می‌کنند.

نتایج این مطالعه بر اساس سه آزمایش استخراج شده است که در آن از شرکت کنندگان خواسته شده است تا تجربه شش بوی مختلف، برخی مثبت و برخی منفی را ارزیابی کنند و فعالیت الکتروفیزیولوژیکی پیاز بویایی هنگام پاسخ به هر یک از بوها اندازه گیری شد.

یوهان لاندستروم، استادیار گروه علوم اعصاب بالینی موسسه کارولینسکا، می‌گوید:«واضح بود که لامپ به طور خاص و سریع به بوهای منفی واکنش نشان می‌دهد و یک سیگنال مستقیم را در حدود ۳۰۰ میلی ثانیه به قشر حرکتی مغز می فرستد.این سیگنال باعث می شود که فرد ناخودآگاه به عقب بپیچد و از منبع بو دور شود.»

او ادامه می دهد: «نتایج نشان می‌دهد که حس بویایی انسان برای توانایی ما در تشخیص خطرات مجاورمان مهم است و بسیاری از این توانایی ها ناخودآگاه تر از واکنش ما به خطری است که توسط حواس بینایی و شنوایی ما ایجاد می‌شود.»