«دهکده سلامت معتادان»؛ عنوانی زیبا با چند حلقه مفقوده

علی هاشمی در گفت‌وگو با شهر پنج ، با اشاره به طرح «دهکده سلامت معتادان متجاهر»، بیان کرد: طرح دهکده سلامت، دارای عنوان خوبی است و تلقی که از عنوان آن می‌شود، به نظر یک مجموعه جامعی است که همه ابعاد دهکده سلامت را پوشش می‌دهد و طرح به عنوان کلیات موضوع که خدمات مختلفی به مددجویان ارائه می‌کند، مثبت است اما بحث‌های اساسی هم در این زمینه مطرح می‌شود.

وی ادامه داد: طی ۴۰ سال گذشته با پدیده معتادان متجاهر به شکل‌های مختلفی برخورد می‌شد واما برخوردی تخصصی، علمی و همه جانبه در این زمینه صورت نمی‌گیرد. تقریبا طرح‌های مشابه طرح دهکده سلامت که اجرا شده، با شکست روبرو یا با حداقل بازدهی همراه بوده است.

دهکده سلامت منجر به ایزوله شدن معتادان می‌شود؟

هاشمی با بیان اینکه در طرح دهکده سلامت حلقه‌های مفقوده‌ای وجود دارد، افزود: در طرح مذکور تنها کلیات گفته شده است، به طور مثال گفته شده این مکان ظرفیت ۱۰ هزار نفری دارد و این درحالیست که در مکان‌های تجمیع معتادان همواره نگرانی از افزایش آلودگی‌ها و بیماری‌های مختلف در پی تجمع، وجود دارد.

دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور با اشاره به اینکه طرح دهکده سلامت دارای عنوان خوبی است، این پرسش را مطرح کرد که آیا این عنوان برای معتادان منجر به ایزوله شدن آنها نمی‌شود؟.

هاشمی با اشاره به تجارب موفق کشورهای دیگر در درمان اعتیاد معتادان اظهار کرد: برخی کشورها ملاک را روی معتاد و خانواده درمانی گذاشته و آنها را در خانواده توانمندسازی و درمان می‌کنند. همچنین در بازدیدی که به عنوان دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر طی سالیان گذشته از استرالیا داشتم، دادگاه‌های درمان‌مدار برای معتادان متجاهر وجود داشت که قرار بود این طرح هم در کشور ما به صورت پایلوت اجرا شود. در این طرح بنا بر این بود که تمام سازمان‌هایی که در رابطه با یک معتاد متجاهر باید برای بازگشت آن به اجتماع، اصلاح، سم‌زدایی و درمان و روانشناسی فرد و مهارت‌آموزی و توانمندسازی و اشتغال مداخله کنند در دادگاه‌های درمان مدار حضور داشته باشند و هرکدام مسئولیتی را زمان‌بندی شده بپذیرند و نظارت و ارزیابی مستمری هم بر عملکردها انجام پذیرد.

وی با اشاره به اینکه در درمان معتادان متجاهر باید به سمت روش‌های مدرن حرکت کنیم،‌ این را هم گفت که البته حجم کاری در ایران بالاست و راهی جز این که به طور جد و با اعتقاد سازمانها و نهادهای مدنی را توانمند کنیم، نداریم. هرچقدر روی سازمان‌ها و نهادهای مدنی سرمایه‌گذاری کنیم، بالطبع کار دولت و حاکمیت هم سبک‌تر و راحت‌تر خواهد شد.

با ایزوله کردن معتادان می‌توان مانع ورود موادمخدر به چنین مکانی شد؟

دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور در پاسخ به این سوال که طرح دهکده سلامت تا چه میزان در زمینه درمان معتادان متجاهر اثرگذاری دارد؟ گفت: هنوز ابعاد اجرای این طرح روشن نیست. از سوی دیگر تجمیع معتادان و ایزوله کردن معتاد در مکان‌های محدود، بدون ارتباط با جامعه مشخص نمی‌کند که بتوانند معتاد را سالم نگه دارند و به طور قطع مواد به اماکن وارد خواهد شد. عنوان دهکده سلامت که هم بحث درمانی و هم تفریحی و هم توانمندسازی را دارد زیباست، اما اگر بتوانیم این مجموعه را با در نظر گرفتن نقاط ضعفی که از گذشته وجود داشته، رفع کنیم تا به فاجعه “اردوگاه” تبدیل نشود، می‌تواند موثر باشد.

هاشمی ادامه داد: علی رغم زحمات کشیده شده در این حوزه،‌ به دلیل اینکه سیستم نظارت و ارزیابی هم در ستاد و هم در دستگاهها ضعیف است نباید طرح دهکده سلامت فقط به یک شغل و ایجاد ساختمان و کاسبی جدیدی تبدیل شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: متاسفانه عملا در دنیا به یک شکل و در ایران هم به شکلی دیگر، به جای کنترل مهارت پدیده و کنترل پدیده، بقاء پدیده حاکم است. امیدوارم با اصلاحات کلان ساختاری و تعامل سازنده با دنیا روند توسعه متوازن در کشور سرعت گرفته و زمینه‌ها و هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی این پدیده مدیریت و مهار شود. دستگیری سالانه ۴۰۰ هزار نفری و آسیبهای جدی بر نهاد خانواده و… قسمتی از این خسارت‌ها هستند.