فصلها چطور به وجود می‌آیند؟ /فصلها در سیارات دیگر چگونه‌اند؟
چهار فصل سال در تصور بسیاری از مردم به دلیل نزدیکی و دوری خورشید از زمین به وجود می آید. تصور اولیه‌ای که وجود داشت این بود که چون زمین در بهار و تابستان به خورشید نزدیکتر است بنابراین روزها طولانی‌تر و شبها کوتاه‌تر و هواگرمتر است و پاییز و زمستان به دلیل اینکه از زمین از خورشید دورتر است سرد و روزها کوتاه‌تر است. اما واقعیت چیز دیگری است. علت به وجود آمدن فصل ها در ادامه آمده است:
تصور خیلی ها اینگونه است که چون مدار زمین به دور خورشید بیضی شکل است و فاصله اش ازخورشید در طول سال تغییر می کند فصلها به وجود می آیند. این یعنی در زمستان فاصله زمین تا خورشید بیشتر است اما واقعیت غیر از این است ، در هنگام زمستان زمین به خورشید نزدیکتر است.کج بودن زمین عامل اصلی به وجود آمدن فصل ها استتا حالا از خودتون پرسید چرا تا شب یلدا شب ها بلند تر میشوند و بعد از اون کوتاه تر می شوند
آیا میدونستید که اختلاف دمای فصل ها به وسیله این پدیده به وجود می آیند و حتی حیات بروی زمین تا حد بسیار زیادی بستگی به اختلاف طول روز و شب در سال دارد.
کره زمین هم مانند تمام اجسام جهان تحت تاثیر نیرو های اطراف خود که بزرگترین آن جاذبه خورشید هست حرکاتی دارد
خورشید با جرم بسیار بزرگ قدرت جاذبه بسیار زیادی دارد چون جاذبه هر جسم از وزن آن سر چشمه میگیرد
این جاذبه و عواملی دیگر باعث شده زمین در مداری مشخص به دور خورشید در حرکت باشد زمین حرکتهای دیگری هم داردکه واضح ترین حرکت آن به دور خودش هست .
حرکت زمین به دور خودش باعث پیدایش شب و روز میشود و حرکت آن به دور خورشید فصل ها را به وجود آورده است .اما در واقع گردش زمین به دور خورشید نمیتواند باعث ایجاد فصل بشود .کج بودن زمین عامل ایجاد فصل هاست .
زمین حدود 24 درجه نسبت به محور ثابت فرضی کج هست یعنی اگر یک موج نور از خورشید در یلدا به نقطه استوا برسد زاویه تابش آن قائم (90) درجه نیست بلکه حدود 114درجه میباشد .
در یلدا خورشید در مداری با نام راس الجدی (این مدار در نیم کره جنوبی زمین هست ) قائم می تابد و باعث تابستان در این منطقه میشود .و قسمت کمتری از نیم کره شمالی زمین در روز هست این انحراف زمین در تمام فصل ها ثابت است و چون زمین در حال چرخش به دور خورشید هست از فردا هر روز خطی (مدار ) که خورشید بر آن مستقیم می تا باند به مدار راس سرطان در نیم کره شمالی زمین نزدیک تر میشه حدود شش ماه دیگر خورشید در مدار راس سرطان عمود می تابد و نیمکره شمالی گرم تر میشود در آن موقع نیم کره جنوبی تابستان هست توجه کنید که در این میان زمین و خورشید نسبت به هم بالا پایین نمی روند.
چه چیزی باعث کج شدن محور زمین شده است؟
دلیل کج شدن محور زمین از حالت عمودی به حالت مایل احتمالاً در اتفاقی که مربوط به گذشته است نهفته است. در این اتفاق شی بزرگی به زمین برخورد کرده است و قسمت‌های زیادی از موادی را که به ماه آینده تبدیل شده است از بین برده و محور زمین را کج کرده است.
آن جسم بزرگی که به زمین برخورد کرده است Theia نام دارد. همچنین این برخورد سوراخ بزرگی را در سطح زمین ایجاد کرده است. این ضربه مقدار زیادی گرد و غبار و آوار به مدار منتقل کرده و این گرد و غبار و ذرات ناشی از انفجار پس از مدتی به هم پیوسته و ماه را تشکیل داده‌اند.
همانطور که زمین به دور خورشید می‌چرخد محور کج آن نیز همیشه در یک جهت قرار دارد. بنابراین در طول سال مناطق مختلف زمین پرتوهای مستقیم خورشید را دریافت می‌کنند.
بعضی اوقات قطب شمال به سمت خورشید متمایل می شود (حدود خرداد ماه) و گاهی قطب جنوب به سمت خورشید متمایل میشود (حدود دی ماه).
در نیمکره شمالی تابستان تیر ماه است زیرا پرتوهای خورشید مستقیماً نسبت به هر زمان دیگری از سال به آن قسمت از زمین برخورد می‌کنند. همچنین در این نیمکره زمستان دی ماه است زیرا آن زمان است که نوبت قطب جنوب است که به سمت خورشید متمایل شود.دست راست خود را مشت کنید و جلوی صورت خود بگیرد ( فرض کنید دست راست خورشید است )
دست چپ خود را دقیقا مثل دست راست خود مشت کنید و فرض کنید زمین هست که در جلوی خورشید قرار دارد.
مشت خود را تا حدودی به طرف خورشید خم کنید مشاهده کنید که اگر انگشتان نیم کره شمالی زمین و مفصل مچ شما نیم کره جنوبی باشد نیم کره شمالی نور مستقیم و بیشتری دریافت میکند ..
در این وضعیت نیم کره شمالی زمین تابستان و جنوبی زمستان است .وقتی زمین به دور خورشید می چرخد این کج بودن زمین ثابت است.
زمین را (دست چپ) نیم دور در دایره فرضی به دور خورشید بچرخانید حال زمین نزدیک شانه راست شماست توجه کنید که مفصل مچ نور مستقیم تری نسبت به انگشتان دریافت خواهد کرد .در این حالت نیم کره شمالی زمستان و جنوبی تابستان هست.
اکثر مردم فکر میکنن که نزدیک و دور شدن زمین نسبت به خورشید باعث ایجاد فصل ها میشه اما این پدیده باعث گرمتر شدن تابستان نیم کره جنوبی میشود.
تغییرات فصلی چه پیامدهایی دارند؟
تغییرات فصلی در میزان بارندگی، دما، رطوبت خاک، میزان تبخیر آب، جریان رودخانه، سطح دریاچه و پوشش برف و یخ تأثیر می‌گذارند. همان طور که حتماً دیده‌اید با نزدیک شدن به فصول سرد و خشک برگ‌ها می‌ریزند و گیاهان پژمرده میشوند.
این تغییرات در پوشش گیاهی بر نوع و مقدار مواد غذایی موجود برای انسان و موجودات دیگر نیز تأثیر می‌گذارد. حیوانات در مناطق معتدل و قطبی برای یافتن منابع غذایی بیشتر به مکان‌های گرمتر کوچ میکند و یا به خواب زمستانی می‌روند.
فصل ها در سیارات دیگر چگونه‌اند؟
سایر سیارات نیز دارای تغییرات فصلی هستند. اما طول و شدت هر فصل از سیاره‌ای به سیاره دیگر متفاوت است. بر روی زمین فصول بین 90 تا 93 روز طول می‌کشند. در سیاره زهره یا ونوس فصول بین 55 تا 58 روز هستند. در مریخ فصل هر شش ماه یکبار تغییر میکند و دو فصل در این سیاره وجود دارد. بدین ترتیب در مریخ تابستان 199 روز و زمستان 146 روز طول می‌کشد. در زحل فصل ها حدود هفت سال طول می‌کشند. و اگر در نپتون زندگی می‌کردید باید بیش از 40 سال صبر کنید تا فصل تغییر کند.
